Als niemand een gesprek met een ander begint wordt het in de wereld wel ineens heel erg stil. Nu moet het me van het hart dat ik af en toe graag wat stilte om me heen wil hebben want dat geeft me de kans eens rustig na te denken of om me op een bepaalde taak te concentreren zonder geluid op de achtergrond. Maar, dit artikel gaat over gespreksopeningen en het is bedoeld om de conversatie op gang te brengen als er weer eens iemand zegt:’Er komt een dominee voorbij!’ om aan te geven dat het wel erg stil is. Verlegen of introverte mensen hebben soms wat moeite het gesprek te openen waar extraverten, die doorgaans niet op hun mondje zijn gevallen, er minder moeite mee hebben. Hoewel, die laatste groep excelleert nu ook niet altijd in originaliteit als het om gespreksopeningen gaat. Dus, hoe open je nu op een pakkende en een beetje creatieve manier een gesprek? Onderstaand wil ik wat suggesties doen hoe een gesprek in verschillende situaties op gang kan worden gebracht en ook om te waarschuwen voor de verkeerde openingen.
1. Openen met naamgrapjes
Veel mensen in Nederland hebben een naam die grappig klinkt of om een andere manier op de lachspieren kan werken. Als je met de achternaam ‘Kleingeld’ bent geboren loop je het risico dat men grapjes over je naam gaat maken en als ik, voor iedere keer dat men dat deed, een Euro zou hebben gekregen, had ik al hoog en breed multimiljonair kunnen zijn. Mensen met namen, die zich lenen om een grapje over te maken, zijn zo gepokt en gemazeld in het geven van een reactie op het ‘grapje’ over de naam, dat alleen degene met een uitgeschakeld invoelingsvermogen niet met een rode kop afdruipt. Dus, maak als gespreksopening geen grapje of toespeling op de naam. Zeg zelfs niet:’Wat een aparte naam’ want ook die is ook al zo oud als de weg naar Rome.
2. Ken ik u ergens van?
Er is bijna geen stommere gespreksopening te bedenken dan de hierboven geformuleerde vraag. Nou ja, misschien op een opening na als:’Lekker weertje vandaag he?’ De eerste opening kan op een eenvoudige manier worden voorkomen als u, alvorens naar een bijeenkomst te gaan, de deelnemerslijst kunt raadplegen en via http://wieowie.nl wat meer over hen te weten kunt komen. Dan kunt u een gesprek openen met:’Ik zag op YouTube een video van u voorbij komen. Welk effect heeft die voor u gehad?’ of ‘Ik las een artikel dat u hebt geschreven over lean 6 sigma; wat is dat eigenlijk?’ of’ U heeft nogal wat boeken geschreven; waar haalt u de onderwerpen vandaan om dat te kunnen doen?’ De genoemde voorbeeldvragen noem ik ook wel kietel-openingen. In psychologische zin kietelen we degene die we aanspreken met het feit dat zij/hij voor u geen onbekende is en dat u zich in iemand heeft verdiept. Daardoor wordt de vraagsteller als regel door de ander aardig gevonden.
3. Openen met complimenten
Het kan een gevaarlijke opening maar als u een gemeend compliment aan iemand kunt geven is dat een prima opening van het gesprek. U kunt het gesprek openen door een compliment te maken over een gehouden presentatie, een artikel, kleding, enfin waar kan men een ander al geen compliment over maken. ‘Wat hebt u een goede radio stem; heeft u wel eens geprobeerd uw stem te ‘verhuren’ voor reclamespotjes?’ (Deze opmerking bezorgde mij jaren geleden een baantje als presentator bij Radio Walcheren!) Laat uw compliment wel echt klinken anders loopt u het gevaar een slijmerd te worden gevonden en dat zult u willen vermijden!
4. Openingen als u niemand kent
Het zal u ongetwijfeld een keer gaan overkomen dat u voor een bijeenkomst wordt uitgenodigd waar u echt niemand kent. Let in dit geval even op de lichaamstaal van de aanwezigen. Als er mensen in de vorm van een halve maan met elkaar staan praten is dat als regel een uitnodiging aan anderen om aan te sluiten. ‘Hebt u er bezwaar tegen dat ik er even bij kom staan?’ Ik moet de eerste nog horen die daar ‘ja’ op zegt. Openheid wordt vaak gewaardeerd en als men aangeeft geen bezwaar te hebben, stelt u zich even aan de groepsleden voor en geeft u aan dat u zich nog wat ongemakkelijk voelt omdat u niemand kent. ‘Kunt u mij een beetje wegwijs maken?’ Mensen zijn vaak hulpvaardiger dan u denkt en als u zich wat afhankelijk van de ander opstelt en u vraagt iets vriendelijk, dan is hulp nooit ver weg.
5. Openen bij nabellen offertes
Als u de moeite en tijd heeft genomen om voor iemand een offerte te maken, dan heeft u daarmee het recht verworven te mogen weten hoe de vlag er voor staat en dus gaat u daar na een paar dagen naar vragen. ‘Hebt u de offerte ontvangen?’ is geen slimme opening. Tante Post doet heus haar werk wel, maar ja, hoe kunt u dan het gesprek openen? Draai er niet omheen en open eens met bijvoorbeeld deze zin:’Mevrouw Y, u zult begrijpen dat ik nieuwsgierig ben naar uw reactie op de offerte. Mijn vraag is dan ook wanneer we voor u van start mogen gaan?’ Er zijn verschillende reacties mogelijk zoals: nog geen beslissing, men is nog niet zover, meerdere mensen moeten er naar kijken, enz. Welke reactie u ook krijgt, de opening is gemaakt en u kunt daarop verder borduren.
6. Bedrijfsbezoekers ontvangen
‘Heeft u het goed kunnen vinden?’ is zo’n standaard zinnetje dat u vaak gehoord zult hebben en misschien ook zelf heeft uitgesproken. Een beetje dommem vraag natuurlijk want anders kon u de persoon niet begroeten. Maar ja, hoe open je dan een gesprek met een bezoeker? De oplossing is simpel; wees enthousiast. ‘Hartelijk welkom bij X, fijn dat u er bent.’ Is doorgaans een prima opening. U stelt de bezoeker direct op het gemak door deze vriendelijke opening. Graag zou ik deze zin eens wat vaker horen uit de monden van de marechaussees die op Schiphol de paspoorten van bezoekers controleren. ‘Welkom in Nederland en een prettig verblijf’ voor buitenlanders en de terugkerende Nederlander zal prettig verrast worden als er wordt gezegd: ‘Welkom thuis (aangevuld met de naam van de paspoorthouder)!’
7. Begroeten van bezoekers tijdens een beurs
Als u wel eens deelneemt aan een beurs dan weet u uit ervaring dat veel bezoekers het midden van het pad tussen de stands aanhouden omdat ze het niet altijd prettig vinden om aangesproken te worden of zelf geen gesprek willen beginnen. U kunt dat natuurlijk eerbiedigen en ze niet aanspreken, maar u staat daar om geld te verdienen en ieder contact telt tenslotte. Kopen ze niet dan kunt u misschien toch wat nuttige informatie verzamelen dus, hoe gaat u het gesprek openen als er iemand uw stand binnenwandelt? Probeer eens een variant op begroeting 6. ‘Welkom bij X (naam van uw bedrijf). Fijn dat u even bij ons binnenwandelt.’ Door gelijktijdig de hand te schudden maakt u nog persoonlijker contact. ‘Mij naam is X’ maakt de begroeting compleet en daarna kunt u voortborduren met vragen als: ‘Wat deed u besluiten de stand op te lopen?’ ‘Wat trok uw aandacht?’ en soortgelijke vragen.
8. Openingen in restaurant
Als ik een enkele keer een restaurant met één of meerdere Michelin-sterren binnenloop, staat daar doorgaans al een ontvangstcomitétje klaar dat geen moeite heeft met een opening omdat ze bij de reservering mijn naam hebben gevraagd:’Ah, mijnheer Kleingeld. Fijn u weer te zien. Welkom! Zal ik u naar uw tafel brengen?’ Hebt u een restaurant, dan kunt u deze manier van een sterrenrestaurant natuurlijk zonder problemen overnemen. Als u de naam van de bezoeker niet kent, stelt u zich voor, u noemt langzaam en duidelijk uw naam en als regel doet de bezoeker dat dan ook. Wat mij persoonlijk ergert is dat standaard zinnetje van obers die vragen, nadat het boord bijna schoongelikt is, of het gesmaakt heeft. Zijn ze in de horeca dan collectief blind geworden? Probeer eens te variëren door te openen met: ‘Ik zie dat het gesmaakt heeft. Wil ik nog wat extra opscheppen of bent u toe aan het volgende gerecht?’ is al een stuk origineler.
9. Slecht nieuws gesprek
Het kan voorkomen dat u iemand slecht nieuws moet brengen, bijvoorbeeld een ontslag aanzeggen of vertellen dat een levering niet door kan gaan of dat men geen krediet meer krijgt. Hoe opent u dan het gesprek? Mijn advies is om hard voor de materie te zijn maar zacht voor de mens. Draai er in ieder geval niet omheen en open het gesprek met bijvoorbeeld:’ Wat ik u ga vertellen zult u niet leuk vinden’ laat daarna even een pauze vallen zodat men zich op het slechte nieuws kan instellen, ‘maar het door u aangevraagde krediet kunnen wij niet verstrekken/maar wij hebben vanwege bezuinigingen uw ontslag moeten aanvragen.’ U kunt op uw klompen aanvoelen dat mensen, op basis van uw opening, emoties gaan vertonen zoals kwaadheid, verbazing, verdriet, teleurstelling enz. Ga uzelf maar na, hoe reageerde u toen u slecht nieuws te horen kreeg? Gun degene die het slechte nieuws moet verwerken even de tijd om uiting te geven aan hun emoties en onderbreek hen daarin in eerste instantie niet. Toon begrip voor de EMOTIE, herhaal desnoods dat het besluit niet kan worden teruggedraaid en geef nogmaals aan dat u de emotie begrijpt.
10. Een groepspresentatie openen
Veel mensen geven aan dat zij het meest opzien tegen het houden van een toespraak of een presentatie voor een groep mensen. Omdat de eerste klap meestal een daalder waard is, kan een pakkende openingszin het ijs van het publiek breken en uw zelfvertrouwen versterken. Zelf maak ik graag gebruik van visuele effecten door bijvoorbeeld struikelend het podium op te komen en te openen met: ‘Als u als ondernemer te hard van stapel loopt, loopt u het risico te struikelen en dat is gelijk het thema waarover ik het met u wil hebben.’ In een tijd waarin bijna iedereen over een iPhone lijkt te beschikken gaat bij het begin van mijn presentatie mijn telefoon over (geregeld met iemand die in het ‘complot’ zit) met een bekend geluidje. Niet zelden zie ik dan heel wat mensen naar hun eigen telefoon grijpen en kan ik openen met:’Nee hoor het is mijn telefoon en daar wil ik het graag eens met u over hebben; dragen smart phones eigenlijk wel bij aan het nieuwe werken?’ Voor een groep fotovakhandelaren ben ik mijn toespraak eens begonnen met een vraag: ‘Wat kost tegenwoordig bij u de deodorant, tandpasta en tampons?’ Het antwoord uit de zaal was:’Dat moet je aan een drogist vragen. Wij zijn fotovakhandelaren!’ Mijn antwoord had ik al klaar:’Oh, dan heeft mijn vrouw de fotorolletjes toch naar een verkeerd adres gebracht.’ (Ja, er zijn nog steeds veel mensen die analoog fotograferen of bij de drogist afdrukken laten maken van hun memory card.!)
Ik hoop dat dit artikel u helpt om in de geschetste situaties leuke gesprekken aan te kunnen knopen op basis van uw pakkende gespreksopeningen. Veel succes!