Experts zijn er altijd al geweest en er komen er steeds meer bij; vooral zelfverklaarde experts als ik af moet gaan op bio’s van sociale media profielen, blogs, vlogs en websites. De echte experts noem ik overigens liever specialisten, maar dat even terzijde.
Je komt experts op bijna elk vlak van het maatschappelijk en zakelijk verkeer tegen en de vraag roept zich op of de generalist haar/zijn langste tijd heeft gehad en we langzaam maar zeker naar een expertocratie groeien ter vervanging van democratie; een wereld die alleen door experts wordt bestuurd.
Ik durf te stellen dat, als er geen generalisten in bedrijven, instellingen, de politiek, sport, onderwijs of gezondheidszorg zijn, de boel waarschijnlijk volkomen in het honderd loopt. Als we bijvoorbeeld geen huisartsen hebben met een brede, algemene medische kennis, wie moet er dan de diagnose stellen om al dan niet door te verwijzen naar de juiste specialist? Het internet? Een dokters app? Als een bedrijf alleen maar uit specialisten bestaat, wordt de bedrijfsvoering niets. Een voetbalwedstrijd met alleen maar spitsen of verdedigers is waarschijnlijk niet om aan te zien tenzij je een generalist in je team hebt met overzicht en die het spel kan verdelen.
Door de toenemende specialisaties is het leger van zzp’ers uitbundig gegroeid. Nu praat ik niet alleen over de voormalige technisch-geschoolden want ook daarin is al een opsplitsing ontstaan. De 4 á 5-jarige opleiding tot erkend GAWALO-monteur (Gas, water en loodgieter) bestaat bijvoorbeeld niet meer en heb je voor bijna ieder mankement een aparte ZZP’er nodig want technische generalisten zijn er bijna niet meer. Toegegeven, de wereld is er de laatste eeuw wat gecompliceerder uit gaan zien en dat vraagt dan om specialisten. Maar waar kan de generalist nog aan de bak? In de politiek kom je ze misschien nog tegen bij kleine partijen maar bij de grote partijen is alleen nog vraag naar specialisten; zeker als ze woordvoerder zijn. Kijkend naar de opleiding van leden van de Tweede Kamer, dan hebben we nog nooit zoveel afgestudeerden gezien. Er zit volgens mij bijna geen bakker, loodgieter of een fulltime boer meer in.
Vroeger was …
Veel van mijn leeftijdgenoten werden in de eerste 18 jaar van hun leven opgeleid tot semi generalisten via een Alfa- of Bèta-opleiding op laag, middelbaar of hoog niveau. Er werd je geen keuze geboden in het leren van talen. Je begon met Frans en dan verder met Duits en Engels. Meestal moest je in 10- 13 vakken mondeling en schriftelijk examen doen. Nee, vroeger was niet alles beter maar voor wat betreft opleidingen werd er in het begin, naar mijn waarneming, veel meer aandacht besteed aan het ontwikkelen van een brede algemene ontwikkeling. Specialisatie kwam pas een stuk later.
Veel ondernemers moesten 40 jaar geleden zo’n 20 ‘kunstjes’ beheersen om een volledig overzicht te kunnen houden over de bedrijfsactiviteiten. Denk daarbij een administratief en boekhoudkundig inzicht, talenkennis, basiskennis van wet- en regelgeving, economisch-, marketing- en technisch inzicht, een goede beheersing van de Nederlandse taal, rekenkundig inzicht etc. Dat was al veel gevraagd, maar die kennis kon je via je Middenstandsopleiding eigen maken en laten zien dat je de ’kunstjes’ beheerste. Een veranderend wereldbeeld, globalisering, Europese- en ander wetgeving, digitalisering, kunstmatige intelligentie, sociale media en neuromarketingtechnieken vraagt tegenwoordig om de beheersing van ruim 60 aspecten van het ondernerschap en dat is wat de gemiddelde ondernemer niet meer aan kan. Dus wordt het inkopen van kennis via experts in vaste dienst of zzp-experts steeds belangrijker.
De hamvraag
Wat ik me nu afvraag is of er straks nog wel genoeg werk is voor generalisten, want wie leidt ze nog op? Ons opleidingssysteem voorziet niet meer in de opleiding van generalisten ook al wordt er nog zo vaak herhaald dat Nederland een kennisland is of dat moet worden. Maar met alleen specialisten kom je volgens mij niet ver. Technisch georiënteerden zijn bijna per definitie zwakke communicatoren; ga de eigen ervaringen maar eens na. Wel eens een techneut aan de telefoon gehad die je gaat uitleggen wat je moet doen om een storing te verhelpen?
Ik ben dus benieuwd naar de reacties op de vraag of generalisten nog wel een toekomst hebben en welk voordelen of nadelen dat met zich meebrengt.