‘Ik heb het perfecte concept voor een bestseller,’ begint het telefoongesprek meestal. ‘Niemand heeft hier ooit over geschreven. Het is compleet nieuw.’ En telkens weer, na een kort googlesessie, ontdek ik dat er soms al tientallen boeken over hetzelfde onderwerp zijn geschreven.
Als ghostwriter word ik regelmatig benaderd door ondernemers, consultants en ZZP’ers die ervan overtuigd zijn dat ze het wiel hebben uitgevonden. Ze hebben een ‘uniek zakelijk concept’ ontwikkeld, een ‘revolutionaire methode’ bedacht, of een ‘baanbrekende theorie’ geformuleerd. Het probleem? In 99% van de gevallen bestaat hun ‘innovatie’ al jaren, vaak decennia.
De illusie van originaliteit
Vorige maand nog sprak ik een managementconsultant die zijn ‘nieuwe’ teambuilding-methode wilde boekstaven. ‘Ik noem het Collaborative Leadership,’ zei hij trots. Toen ik hem vroeg waarom hij een Engelse term gebruikt voor Nederlandse lezers, gaf hij aan dat dit bij zijn doelgroep bekend was. Dit verbaasde me en ik vroeg waarom hij het boek wilde laten schrijven als de doelgroep dit concept kent. Hij viel even stil toen ik, na een vlugge Googlesessie hem vertelde dat er sinds de jaren ’80 al honderden boeken over participatief leiderschap werden geschreven. Ondanks dat wilde hij zijn verhaal toch geschreven hebben en wat doe je dan als ghostwriter? Je doet je stinkende best er een goed leesbaar boek van te maken, maar ik geef geen garanties op een bestseller. (Dat kan zelfs geen uitgever!)
Een andere cliënt had een ‘revolutionaire’ methode voor tijdmanagement bedacht: taken prioriteren op basis van urgentie en belangrijkheid. Met een beetje onderzoek zou hij mijn boek hierover, uit 1990, hebben ontdekt: ‘Schat, het wordt wat later.’ Dat werd overigens wel een bestseller.
Het patroon herhaalt zich eindeloos. De wellness-coach die ‘mindful eating’ heeft ‘uitgevonden.’ De HR-specialist met zijn ‘innovatieve’ 360-graden feedback systeem. De marketeer die ‘storytelling in branding’ heeft ‘ontdekt’ of de consultant met een ‘nieuw’ concept over hybride werken. Allemaal concepten die al uitgebreid zijn gedocumenteerd, onderzocht en gepubliceerd.
Veel van deze ondernemers werken in hun eigen bubbel. Ze ontwikkelen organisch een werkwijze die voor hen werkt, zonder te beseffen dat anderen dezelfde route hebben bewandeld. Hun directe ervaring voelt zo authentiek en persoonlijk dat het onmogelijk lijkt dat iemand anders hetzelfde heeft meegemaakt.
Waarom dit zo vaak gebeurt
Grondig literatuuronderzoek is tijdrovend en niet iedereen heeft toegang tot academische databases. Google Scholar bestaat al een poosje, maar kennelijk ontsnapt deze handige ‘bibliotheek’, om kwalitatieve informatie te vinden, aan de aandacht van potentiële schrijvers. Veel ondernemers vertrouwen op hun eigen netwerk en sociale media voor informatie; beperkte bronnen die zelden de volledige context bieden. Ik noem dit onderzoeksluiheid.
Sociale media versterken dit probleem. Ook LinkedIn staat bol van bijdragen waarin ondernemers hun ‘unieke inzichten’ delen zonder enige vorm van bescheidenheid of zelfreflectie. Algoritmes tonen vooral content die aansluit bij wat je al weet en gelooft. Hierdoor ontstaat een echoput waar iedereen elkaars ‘originaliteit’ bevestigt, zonder dat er werkelijk nieuwe ideeën worden geproduceerd.
Veel Zeer Zelfstandige Professionals hebben een technische of commerciële achtergrond, maar missen brede kennis van hun vakgebied. Ze kennen de laatste trends, maar niet de fundamenten. Ze weten wat nu werkt, maar niet wat er twintig jaar geleden al werd geprobeerd. Dit gebrek aan historische context leidt ertoe dat ze denken pioniers te zijn in een gebied dat al grondig verkend is.
De harde realiteit van de boekenmarkt
En dan komt het moment van waarheid. Het boek wordt geschreven, gepubliceerd en… verdwijnt in de massa. ‘Waarom verkoopt mijn boek niet?’, ‘Waarom wordt het geen bestseller?’ zijn dan vragen die ik krijg. Het antwoord is pijnlijk simpel: omdat het niet uniek is en de kans op een bestseller minimaal; welk boek je ook schrijft! Uitgevers en lezers zijn niet dom. Ze herkennen herhalingen. Tenzij je een werkelijk nieuwe invalshoek hebt, of een uitzonderlijke autoriteit bent op het gebied, verdrinkt je boek in de hooiberg van soortgelijke publicaties.
In mijn kontakten met potentiële klanten, merk ik dat ze irreële verwachtingen hebben over het succes van hun boodschap. Ze denken dat een boek automatisch een bestseller wordt omdat het onderwerp ‘belangrijk’ is. Ze begrijpen niet dat de boekenmarkt een verzadigde markt is waar alleen werkelijk onderscheidende content opvalt. Een boek wordt misschien een bestseller door werkelijk nieuwe inzichten of benaderingen, uitzonderlijke autoriteit van de auteur (helemaal als je een BN’er bent), perfecte timing, uitstekende marketing en distributie, en een beetje geluk. Het zoveelste boek over leiderschap is dus geen garantie voor succes.
Deze situatie heeft gevolgen die verder reikt dan teleurstellende verkoopcijfers. Ondernemers investeren tijd, geld en emotie in projecten die gedoemd zijn te mislukken. Ze hadden beter hun energie kunnen steken in werkelijke innovatie of in het verbeteren van bestaande concepten. Bovendien ondermijnt het de geloofwaardigheid van de ZZP-sector. Klanten worden sceptisch als ze keer op keer ‘revolutionaire’ oplossingen krijgen voorgeschoteld die achteraf gewoon variaties zijn op bekende thema’s. Vergelijk het maar met overdreven beloftes die op LinkedIn worden gedaan. Met een beetje realiteitszin stink je daar niet (meer) in.
Hoe het beter kan
- Stel jezelf eerst een aantal vragen om een eerste inschatting te kunnen maken over wat je met je boek wit bereiken. De link naar de site van EverybodyAppy is daarbij een handig hulpmiddel. Je kunt het ook ingevulde formulier ook printen en als intake gebruiken als je met een ghostwriter wilt gaan samenwerken.
- Gebruik Google Scholar voor een eerste onderzoek en kijk ook naar de online wetenschappelijke ‘bibliotheken’ als HBO Kennisbank, NRP of de CORE Database, om er een paar te noemen. Raadpleeg vakbladen uit verschillende decennia en een bezoekje aan Bol.com en Amazon geeft je een aardige indruk wat er al over jouw onderwerp is gepubliceerd en onder welke titels. Ontdek dus wat er al bestaat op jouw vakgebied. Dit is geen verloren tijd. Het is de basis voor werkelijke innovatie.
- Als je van de diensten van een ghostwriter gebruik wilt maken, kijk dan eerst even naar haar of zijn ervaring op het gebied waarover je wilt schrijven. Stel vragen over het uitgeefproces als je van uitgeven en/of boekmarketing niets of maar weinig weet.
- Misschien is je concept niet compleet nieuw, maar heb je wel een interessante nuance toegevoegd. Focus daarop en geef duidelijk aan wat dat is en vooral, wat de lezer eraan heeft! Erken wat er al bestaat en bouw daarop voort. ‘Geïnspireerd door Covey’s werk, heb ik deze principes aangepast voor…’ is veel geloofwaardiger dan beweren dat je alles zelf hebt bedacht.
- Praat met mensen die al langer in jouw vakgebied werken. Zij kunnen je vertellen wat er al geprobeerd is en wat wel of niet werkte. Hun perspectief kan je helpen echte innovatie te onderscheiden van herhaling.
- Als je vragen stelt, ga dan niet in de verdediging als daarop kritische opmerkingen over worden gemaakt. Vraag maar eens voor welk probleem ze op dit vla een oplossing zoeken en waaraan ze denken.
- Vraag aan vrienden, van wie je kritiek accepteert, om jou manuscript te lezen en daarop terugkoppeling te geven.
- Gebruik daarvoor ook de mogelijkheden van LLM als ChatGPT, Claude, Gemini en Grok, om er een paar te noemen.
Focus op echte originaliteit
Enkele van de meest succesvolle boeken die ik heb helpen schrijven, waren niet gebaseerd op compleet nieuwe concepten, maar op slimme combinaties van bestaande ideeën, toegepast op nieuwe contexten of doelgroepen. De auteurs hadden hun huiswerk gedaan, begrepen de bestaande literatuur en voegden daar bewust iets aan toe.
De wereld heeft behoefte aan verse ideeën en nieuwe benaderingen, maar echte originaliteit vereist dat je eerst begrijpt wat er al bestaat. De volgende keer dat je denkt het wiel te hebben uitgevonden, neem dan een pauze. Doe onderzoek. Ontdek wat er al bestaat. Kijk waar je werkelijk iets nieuws kunt toevoegen. Dan pas heb je een verhaal dat de moeite waard is om te vertellen – en te lezen.
Want uiteindelijk wil iedereen deel uitmaken van iets bijzonders. Maar bijzonder zijn begint met begrijpen wat er al gewoon is.
Wil je een keer gratis sparren over jouw boekidee? Bel me maar. Wie weet helpt het om je boek een betere kans van slagen te geven.
