Je scrolt door LinkedIn en ziet weer een post van een ondernemer die zijn eigen genialiteit bezingt. Screenshots van 20.000 volgers, beloftes dat jouw omzet binnen drie dagen naar recordhoogte brengt, en natuurlijk de onvermijdelijke quote over “denkwijze” en “hard werken”. Duizenden likes, honderden bewonderende reacties.
Net als een voetbaltrainer die zelf geen goals maakt, maar wel prachtige verhalen vertelt over hoe jij dat moet doen. Maar hier is een dingetje om even over na te denken: de op de borst rammende persoon is waarschijnlijk niet veel slimmer dan jij.
De ‘ongemakkelijke waarheid’ over succes
Onderzoek toont keihard aan dat slechts 25-30% van zakelijk succes te voorspellen valt op basis van persoonlijke eigenschappen zoals talent, discipline of intelligentie. De rest? Pure mazzel.
Een Italiaans onderzoek door Gino Cattani, hoogleraar strategie aan de New York University, en zijn collega’s, simuleerde de loopbanen van 1000 mensen en kwam tot een schokkende conclusie: niet de meest getalenteerde werden uiteindelijk het rijkst, maar degenen die op het juiste moment geluk hadden. De verdeling van rijkdom in de simulatie kwam precies overeen met de echte wereld – 20% had 80% van het kapitaal – maar de rijkste deelnemers waren vaak niet de meest getalenteerde.
Malcolm Gladwell toonde het nog scherper aan: zelfs bij de rijkste mensen uit de geschiedenis speelden geboortejaar en tijdsgeest (pure toeval dus) een enorme rol. Bill Gates had mazzel dat hij in 1955 werd geboren en op de juiste middelbare school zat toen computers opkwamen.
Elon Musk wordt op basis van zijn bankrekening vaak afgeschilderd als het ultieme genie. Zijn fortuin dankt hij aan een reeks toevallige omstandigheden: geboren worden in een welvarende familie in Zuid-Afrika, op het juiste moment naar Amerika emigreren, en vooral – geluk hebben met de timing van de internetbubbel toen hij PayPal verkocht. Van rakettechnologie weet hij niet meer dan wat hij van ingenieurs hoort, en zijn kennis van autotechniek overtreft die van de gemiddelde autoliefhebber of monteur nauwelijks. Toch wordt hij aanbeden als een technisch wonderkind.
De grote LinkedIn- en sociale media show
Toch zie je deze nuance zelden terug op LinkedIn en sociale media. Daar heerst de mythe van de zelfgemaakte ondernemer die alles aan zichzelf te danken heeft. Ze zwaaien met hun aantal volgers alsof dat een maatstaf voor intelligentie is, beloven wonderen voor jouw bedrijf terwijl hun eigen successen vaak op het juiste moment de juiste persoon hebben ontmoet.
Psychologen hebben hier een term voor: de “fundamentele toerekenfout”. Succesvolle mensen schrijven hun succes toe aan hun eigen kwaliteiten, terwijl ze de rol van geluk systematisch onderschatten.
Het is begrijpelijk – wie wil er nou toegeven dat zijn succes grotendeels op toeval berust? Maar deze houding creëert een vertekend beeld van ondernemerschap en kan funest zijn voor je eigen ontwikkeling.
Praktische tips voor échte ondernemers
Stop met je te vergelijken met zelfverklaarde goeroes LinkedIn
Hun aantal volgers zegt niets over jouw potentieel. Concentreer je op wat je wél kunt beïnvloeden: je houding, je netwerk, je leerbereidheid.
Maak ruimte voor toevallige ontdekkingen
Organisaties die experimenteren en fouten toestaan, vergroten de kans dat toeval tot succesvolle ontdekkingen leidt. Ga naar bijeenkomsten waar je normaal niet komt, start gesprekken met mensen buiten je vakgebied.
Bouw een robuust systeem, geen perfect plan
Als toeval zo’n grote rol speelt, is flexibiliteit belangrijker dan een waterdichte strategie. Focus op veerkracht in plaats van voorspelling.
Blijf nederig
Erken de rol van geluk in je eigen successen. Dit maakt je een betere leider en zorgt ervoor dat je empathie houdt voor anderen die minder mazzel hebben gehad.
Investeer in je netwerk zonder bijbedoeling
De meeste doorbraakmomenten komen door toevallige ontmoetingen. Help anderen zonder direct iets terug te verwachten.
Een leesaanrader voor Nederlandse ondernemers
Voor iedereen die dieper wil duiken in dit fascinerende onderwerp, is het boek ‘Fluke: Chance, chaos, and why everything we do matters’ van Brian Klaas een absolute aanrader. Deze wetenschapper laat met veel sprekende voorbeelden zien hoe ogenschijnlijk willekeurige gebeurtenissen de loop van individuele levens én wereldgeschiedenis (kunnen) bepalen.
Het boek is bijzonder relevant voor polderende Nederlandse ondernemers en politici die zo sterk leunen op toekomstplanning en risicobeheersing. Klaas’ boodschap, dat robuuste systemen niet op voorspelling maar op veerkracht moeten worden gebouwd, sluit perfect aan bij de discussies over stikstof-, klimaat- en huizencrisis.
De echte les
Juist omdat er zoveel afhangt van toeval, doet alles wat je doet ertoe. Je weet nooit welke kleine keuze, welk gesprek, welke gok je leven zal veranderen.
Dus stop met opscheppen over je aantal volgers of beloftes die je niet kunt waarmaken. Begin met investeren in je nieuwsgierigheid, je relaties en je moed om risico’s te nemen. Want uiteindelijk bepaalt niet je genialiteit je succes – maar je bereidheid om open te staan voor de kansen die het toeval je biedt.
En wie weet? Misschien is dit artikel wel het toevallige moment dat jouw ondernemerschap een nieuwe wending geeft.
