Onlangs werd er een verkiezing gehouden voor een bestuursfunctie bij een bedrijfspensioenfonds. Er hadden zich drie kandidaten aangemeld die voldeden aan een belangrijk criterium; men moest gepensioneerd zijn en van het bedrijfspensioenfonds een uitkering krijgen. Het bestuur van het fonds gaf in een profielschets aan wat voor hen de ideale bestuurder zou zijn; iemand die van financiële zaken het nodige afwist, maar bovenal veel expertise moest hebben op het gebied van communicatie en pr. Daarbij werd genoemd een onafhankelijke manier van denken, een goede presentatie kunnen geven, verbaal en schriftelijk kunnen overtuigen en die in staat is om communicatieplannen op te stellen en uit te voeren. Verstand van public relations en contentmanagement zouden een pre zijn. De drie kandidaten werden door het management van het pensioenfonds uitgenodigd voor een gesprek om op basis daarvan een profielschets naar alle stemgerechtigden te kunnen toesturen.
Is kennis macht?
Na de interviews bleek dat de ene kandidaat eerder voor het pensioenfonds had gewerkt maar nagenoeg geen ervaring op de communicatievereisten had. Een andere kandidaat had weinig praktijkervaring opgedaan met financiële zaken, ook al had deze wel een paar jaar bedrijfseconomie gestudeerd, maar hij bleek wel een communicatie-expert te zijn met een enthousiaste en representatieve uitstraling. De laatste kandidaat had als oud werknemer lange tijd voor het moederbedrijf van het pensioenfonds gewerkt en was hij al jaren actief binnen de vereniging van gepensioneerde oud medewerknemers. Op het gebied van communicatie had hij geen specifieke expertise.
Wie zou u kiezen?
Welke van de drie kandidaten zou uw voorkeur hebben?
Degene met het sterkste netwerk en niet met de meeste gevraagde kennis werd gekozen. De verkiezing resulteerde in een bijna Koreaanse verkiezingsuitslag waarbij de minst geschikte kandidaat werd gekozen. Hoe kon dat gebeuren? De verklaring was simpel. De meeste stemmen werden uitgebracht door de leden van de vereniging van oud werknemers en die stemden bijna allemaal op de laatste kandidaat. De gekozen kandidaat bleek de enige te zijn die ‘campagne’ voor zijn uitverkiezing kon voeren omdat de eerste twee kandidaten geen lid waren van deze vereniging en ook niet konden beschikken over de contactadressen van alle stemgerechtigden zodat zij zich niet extra konden profileren.
Dit praktijkvoorbeeld geeft aan dat het hebben van het juiste netwerk, op de juiste tijd en voor een duidelijk doel ingezet, de doorslag kan geven. Het bewijst bovendien dat kennis misschien wel macht kan betekenen, maar dat kennissen machtiger zijn.
Geschiktheid is ondergeschikt?!
Op alle maatschappelijke terreinen treft u tal van voorbeelden aan waaruit blijkt dat een gebrek aan vakinhoudelijke kennis geen sta-in-de-weg behoeft te zijn om een bepaalde functie te krijgen. Het beschikken over het juiste netwerk is vaak doorslaggevend. Bij veel familiebedrijven komen ‘outsiders’ vaak niet in aanmerking voor topfuncties of men moet in het huwelijk treden met een van de kinderen van het ‘stamhoofd’. In de politiek is het niet anders. Loopt u maar eens de cv’s langs van de huidige bewindslieden van ons kabinet. Er zit bijna niemand tussen die vakinhoudelijke kennis heeft van het departement waaraan men leiding moet geven. Een mooi voorbeeld vind ik nog altijd de minister van Defensie.
Mocht u dus ooit ambities hebben om in de politiek een mooie functie te kunnen bekleden, dan is het van groot belang om uw netwerk op te bouwen met mensen die u daarbij kunnen helpen. In concreto betekent dit dat u er verstandig aan doet u aan te melden bij een politieke partij, daarin de juiste mensen op een proactieve manier naar u toetrekt door veel te geven, weinig te vragen en om uw gezicht binnen de gekozen cirkel zo veel als mogelijk te laten zien. Draag ideeën aan, schrijf, wees actief met de sociale media en zorg ervoor dat u regelmatig op de buis komt. Dus, zorg ervoor dat journalisten en programmamakers binnen uw netwerk worden opgenomen of omgekeerd.
Kies uw netwerk met zorg
Uit de gegeven voorbeelden zal het duidelijk zijn dat het opbouwen, uitbouwen en vooral onderhouden van een netwerk niets te maken heeft met het aanleggen van een willekeurige verzameling mensen. Een netwerk is gericht op het wederzijds ondersteunen van de leden van een netwerk, hulp te vragen wanneer dat nodig is en dat alles met een specifiek doel voor ogen.
Veel zogenaamde netwerkactiviteiten dienen nauwelijks een vooropgezet doel. Op zijn best is er een zeer vage omschrijving, zoals je die tegenkomt bij open coffees, zakelijke netwerkclubs of commerciële instellingen die het woord netwerken te pas en onpas gebruiken. Begrijpt u mij goed, ik heb niets tegen de genoemde activiteiten, zolang het woord ‘netwerken’ maar achterwege blijft. Er is niets op tegen om gezellig bij elkaar te komen en ervaringen uit te wisselen maar, zolang er geen specifiek doel mee wordt gediend, heb je er verder niet veel aan.
Soort zoekt soort
Bij het samenstellen van een goed functionerend netwerk is het goed te weten dat een oud Nederlandse uitdrukking, ‘soort zoekt soort’, een belangrijke rol speelt. Rijken gaan om met rijken, geleerden met geleerden, filmsterren met filmsterren, politici met politici en topondernemers met topondernemers. Praat eens met universitair afgestudeerden en vraag hen eens welke rol hun jaarclub speelt of vraag eens aan leden van service clubs zoals de Lions, Rotary of Kiwani’s hoe zij dit netwerk beleven. Het gaat hier te ver om alle vormen van goed functionerende netwerken te benoemen, maar ik noem toch nog graag een andere belangrijke factor bij het samenstellen van, en het werken binnen, uw netwerk; goed doen en niet omkijken. Leden van een netwerk vertrouwen elkaar en helpen elkaar waar nodig en mogelijk zonder daarbij een wederdienst te verlangen. Zij doen goed en kijken daarna niet wat de ander brengt.
Los van de uitzonderingen die de regel bevestigen, zal het u duidelijk worden waarom zzp’ers elkaar frequent opzoeken tijdens ‘netwerkbijeenkomsten’ maar geen hecht netwerk vormen.
Dus, vraag uzelf eens af welk doel u met netwerken voor ogen hebt. Het uitgangspunt om een effectief netwerk op te kunnen bouwen en te onderhouden moet in ieder geval zijn dat u dat doet omdat met een netwerk doelen sneller kunnen worden bereikt en met zo gering mogelijke inspanning, want kennis is macht, maar met een netwerk bent u machtiger!