Er zijn mensen die nog liever een voetreis naar Rome willen ondernemen dan dat zij voor een groep mensen een presentatie of een lezing willen verzorgen. Als u als ondernemer tot deze groep mensen behoort heeft u een probleem te pakken; u ontkomt er immers gewoonweg niet aan om af en toe uzelf en uw bedrijf te moeten presenteren.
Nu kunnen we hier wel een hele verhandeling houden waarom bij zoveel mensen het klamme zweet uitbreekt als ze al denken aan het houden van een spreekbeurt, maar laten we dat maar aan een psycholoog overlaten. In dit artikel wil ik u wat handvatten en tips geven op basis van mijn eigen ervaringen als ‘pratend pak’. Net als iedereen was ik, voorafgaande aan mijn eerste toespraak, bloednerveus. Het is me uiteindelijk gelukt om tijdens die toespraak voor 300 toehoorders mijn zenuwen in bedwang te houden en hun aandacht bij het onderwerp te houden.
1. Voorbereiding is halve werk
Het gezegd ‘De mensheid leidt het meeste aan het lijden dat zij vreest’ is mogelijk de reden dat mensen vlinders in de buik en klamme handen krijgen als zij een publiek moeten toespreken. De oplossing is eigenlijk te simpel voor woorden, maar daarom misschien ook zo moeilijk; voorbereiding!
Een goede voorbereiding geeft antwoord op de volgende vragen:
– Over welk onderwerp moet er gesproken worden?
– Waarom is dit onderwerp belangrijk?
– Hoeveel spreektijd heeft u? (Hoe korter de presentatie, hoe langer u zich waarschijnlijk zult moeten voorbereiden. Vooral de vraag moet worden beantwoord: ‘Wat laat ik weg!’)
– Wie zijn uw toehoorders? Doe uw huiswerk en gebruik de sociale media om meer over uw doelgroep of enkele deelnemers te weten te komen. Dat kan helpen om in te spelen op specifieke zaken die hun interesse kan hebben.
– Om hoeveel toehoorders gaat het? Dit moet u weten i.v.m. het eventueel nodig hebben van geluidsversterking.
– Wat weten de doelgroep al en wat zouden ze nu willen horen?
– Praat u tegen zittend of staand publiek? (Staand publiek is vaak niet in staat de aandacht langer bij het onderwerp en de spreker te houden dan 15, hooguit 20 minuten!)
– Waar moet u spreken? (Verken de ruimte, test de akoestiek uit, neem plaats waar straks uw toehoorders zitten)
– Welke hulpmiddelen gaat u gebruiken? (Beamer/laptop presentatie, muziek etc.)
– Wat moet ik doen als de presentatie vastloopt of als er een andere storing is waardoor u geen hulpmiddelen kunt gebruiken?
2. Timing = zekerheid
Er is bijna niets vervelender voor een publiek dan dat u uit de tijd loopt. Indien u bijvoorbeeld 20 minuten spreektijd krijgt, stellen uw toehoorders zich ook in op die tijd. Gaat u daarover heen, dan loopt u het risico dat het publiek afhaakt en andere sprekers van de leg kunnen raken. Dus, repeteer uw toespraak en houd bij hoelang die duurt zodat u eventueel uw presentatie kunt aanpassen. Timing geeft u bovendien een stuk zekerheid en zelfvertrouwen.
3. Dress to kill
Realiseer u in de eerste plaats dat u materie deskundig bent en dat u om die reden voor een groep staat. Zodra u het podium beklimt is het belangrijk te weten dat u op dat moment al autoriteit uitstraalt en u al krediet van uw publiek krijgt. U verstevigt uw autoriteit door uw kleding aan te passen aan die van de doelgroep waarvoor u spreekt. In geval van twijfel kunt u maar beter uw beste kleding uit de kast halen; letterlijk! Dress to kill.
4. Introductie
De ervaring heeft mij geleerd dat de meeste toehoorders tijdens spreekbeurten niet uitblinken in een goede voorbereiding. Men laat de zaken over zich heen komen; zelfs als de spreker bijvoorbeeld Barack Obama is of de CEO van Philips. U kunt uw autoriteit daarom (laten) bevestigen door een stevige introductie voorafgaande aan uw spreekbeurt. Als u het zelf moet doen is valse bescheidenheid dodelijk, dus vertel iets over uw ervaring, publicaties en of andere prestaties; kort en krachtig. Als er een dagvoorzitter is, geef dan aan hoe u geïntroduceerd wilt worden.
5. Pakkende titel
Geef uw spreekbeurt een pakkende titel waaraan u uw toespraak kunt ophangen. ‘ZZP’ers zijn luie verkopers’, ’ Waarom pleegt u zoveel klantenmoord’ en ‘Rare jongens die ondernemers’ zijn enkele titels die ik zelf wel eens heb gebruikt. De titel zet in feite de toon voor tip nummer 6.
6. Een prikkelde start
‘U krijgt geen tweede kans om een eerste indruk te maken’ en ‘de eerste klap is een Daalder waard’ zijn gezegden die aangeven dat u vooral bij de start van uw spreekbeurt de toon moet zetten. Hoe u dat kunt doen? Start met een prikkelende opmerking en/of een vraag aan het publiek. U kunt vooraf anticiperen op reacties op uw opmerking en/of vraag en daaraan de rest van uw presentatie ophangen.
7. De VVV-methode
Als u naar een evenement gaat, heeft u daarbij meestal een bepaalde verwachting. Uw toehoorders zullen niet veel anders zijn. Het is dus belangrijk om u even te verdiepen in het mogelijke verwachtingspatroon van de deelnemers die onder uw gehoor zijn. U kunt het verwachtingspatroon van uw toehoorders sturen door gebruik te maken van de VVV-methode:
– Vertel wat u gaat vertellen,
– Vertel het,
– Vat aan het einde samen wat u heeft verteld.
Door na de prikkelende start even pas op de plaats te maken en te vervolgen met te vertellen wat u met uw toespraak wilt bereiken, geeft u aan wat men kan verwachten. De laatste V van de methode, de samenvatting, is om de overgedragen ideeën wat beter te verankeren in de hoofden van uw publiek.
8. Humor
Humor kan worden gebruikt om de aandacht van uw publiek vast te houden, kan voor de nodige ontspanning en relativering van een moeilijke boodschap zorgen en het krediet bij de toehoorders verhogen. U kunt dit doen door een bepaalde opmerking, een anekdote en of beeldend materiaal te gebruiken. Het succes van grote komieken is gebaseerd op het plaatsen van een vooraf goed overdachte opmerking op het juiste moment! Doe echter geen moeite om een Nederlandse grap in een andere taal om te zetten als u buitenlandse toehoorders hebt, want de kans dat uw opmerking niet aankomt, is dan erg groot en u bereikt het tegenovergestelde van het beoogde effect.
9. Spreekbeurt is geen dia-show
Praat niet over wat u kunt laten zien! Gebruik beeld waar dit nuttig is en waar duizend woorden minder vertellen; maar pas op! Veel sprekers maken de fout te denken dat het tonen van 35 plaatjes via een KeyNote, PowerPoint of Prezi acceptabel is voor een spreekbeurt van 20 minuten.; niets in minder waar. Visualisatie moet ondersteunend werken en niet afleidend. Zet het beeld daarom op zwart (druk op de Z-toetst van de laptop) en alle aandacht is weer op u gericht en niet op het plaatje achter u. Een bijkomende tip is dat u het beste de laptop, bij het gebruik van een PP of Prezi-presentatie ergens voor u op de grond heeft staan zodat u niet tijdens het gebruik van plaatjes met uw rug naar uw publiek moet staan om uw eigen beeld te lezen of te bekijken.
10. De finale
Iedere spreker wil graag dat de overgebrachte boodschap blijft hangen, dus u ook. U hebt al via de VVV-methode als laatste onderdeel een samenvatting gegeven van wat u heeft verteld, maar hoe sluit u nu zodanig af dat het een en ander nog langer blijft hangen?
Zelf sluit ik regelmatig af met ‘De 72-uur regel van Dr. Phil’; waarbij ik aangeef dat mijn spreekbeurt een grove verspilling van tijd is geweest als men niet binnen nu en 72 uur het geleerde in de praktijk gaat toepassen.
Wat het regelmatig ook goed doet is een eindplaatje dat al het voorgaande visualiseert. Om u een idee te geven hoe ik dat aanpak, laat ik na een lezing onder de naam ‘Netwerken is vlooien en gevlooid worden’ een plaatje van een vlooiende aap op iemands schouder zien en wens iedereen heel veel vlooien toe! Tot nu toe werd daar erg om gelachen omdat men de boodschap begreep dat netwerken alles te maken heeft met mensen (en apen!) veel aandacht te geven.
Heel veel presentatieplezier gewenst!